Nghiệm pháp kích thích GnRH chẩn đoán dậy thì sớm ở trẻ

KNNC

Dậy thì sớm là khi dấu hiệu dậy thì đầu tiên được phát hiện trên trẻ gái trước 8 tuổi và trước 9-10 tuổi ở trẻ trai. Hậu quả là sự giảm chiều cao ở tuổi trưởng thành, ngoài ra còn gây nên những rối loạn tâm lý cho trẻ vì những thay đổi bất thường của cơ thể so với bạn bè cùng trang lứa. Có nhiều cách để chẩn đoán dậy thì sớm ở trẻ, một trong số đó là đo nồng độ Gonadotropin trong huyết thanh.

1. Dậy thì sớm ở trẻ em được phân loại như thế nào?

Nếu dựa vào Gonadotropin- Releasing hormone (GnRH) thì dậy thì sớm được chia làm 2 loại:

• Dậy thì sớm trung ương (phụ thuộc vào GnRH)
• Dậy thì sớm ngoại biên (không phụ thuộc GnRH)

Dậy thì sớm phụ thuộc GnRH thường gặp ở trẻ gái nói riêng và trẻ em nói chung hơn loại không phụ thuộc GnRH. Sự kích hoạt vùng hạ đồi – yên trước do dậy thì sớm trong trường hợp này sẽ dẫn đến sự mở rộng và trưởng thành của tuyến sinh dục. Đồng thời, phát triển các đặc tính tình dục thứ phát và sự phát triển của trứng hoặc tinh trùng. Trong khi đó, dậy thì sớm ngoại biên thường ít gặp hơn với đặc tính sinh dục thứ phát do nồng độ estrogen và androgens trong tuần hoàn mà không ảnh hưởng của hoạt động trục hạ đồi – tuyến yên.

Một cách phân loại khác là dậy thì sớm có sự phát triển của tuyến sinh dục hoặc dậy thì sớm có sự phát triển vỏ thượng thận:

• Sự phát triển tuyến sinh dục: ở trẻ gái sẽ là phát triển vú, thói quen cơ thể, sự tăng trưởng tử cung và sự xuất hiện của kinh nguyệt, còn ở trẻ trai là sự phát triển tinh hoàn, nhú lên của dương vật và sự xuất hiện của lông mu, mặt và nách, có mùi cơ thể người trưởng thành.
• Sự phát triển của vỏ thượng thận ở cả hai giới liên quan đến sự phát triển của lông cơ thể, mùi cơ thể và mụn trứng cá nhiều hơn. Tuy nhiên, có các trường hợp trẻ em có sự trưởng thành sớm vỏ thượng thận nhưng không liên quan đến dậy thì sớm mà là dấu hiệu của cường androgen.

Xem ngay: Vai trò của siêu âm, X-quang và các phương tiện hình ảnh khác trong chẩn đoán dậy thì sớm

2. Dậy thì sớm ở trẻ em do đâu?

Đối với dậy thì sớm ở trẻ em phụ thuộc vào GnRH thì thường không thể xác định nguyên nhân với các trẻ gái bị ảnh hưởng. Nhưng ở trẻ trai có xu hướng lên đến 60% các trường hợp được phát hiện với các tổn thương tiềm tàng như: khối u trong sọ, đặc biệt là vùng dưới đồi hay vùng tuyến tùng, bao gồm cả hamartomas, gliomas, germinomas và adenomas. Ngoài ra, u sợi thần kinh và một số rối loạn hiếm gặp khác cũng liên quan đến tuổi dậy thì sớm. Phẫu thuật, xạ trị hoặc hóa trị ung thư gây thiếu máu cục bộ cũng có thể là nguyên nhân gây dậy thì sớm do ảnh hưởng vùng trung ương.

Đối với dậy thì sớm không phụ thuộc GnRH thường do ảnh hưởng của tính trội nội tiết giới tính (estrogen hoặc androgen) khiến cho những thay đổi về thể chất thường khác biệt rõ rệt với sự phát triển bình thường ở tuổi dậy thì do:

• U tuyến thượng thận hoặc tuyến yên tiết estrogen hoặc testosterone.
• Hội chứng McCune- Albright
• Tiếp xúc với nguồn estrogen hoặc testosterone bên ngoài như kem hoặc thuốc mỡ.
• Trẻ gái có thể liên quan đến khối u hoặc u nang buồng trứng.
• Trẻ trai có thể liên quan đến khối u trong tế bào tạo tinh trùng hoặc tế bào tạo ra testosterone, khiếm khuyết trong gen gây ra việc sản xuất sớm testosterone.

>>Xem thêm: Xét nghiệm LH và dậy thì ở trẻ em – Bài viết được viết bởi ThS.BS Trần Quỳnh Trang – Bác sĩ Hóa sinh, Khoa Xét nghiệm – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

U tuyến thượng thận có thể gây dậy thì sớm ở trẻ

3. Chẩn đoán dậy thì sớm ở trẻ em bằng nghiệm pháp kích thích GnRH

Việc chẩn đoán dậy thì sớm ở trẻ em thường dựa chủ yếu vào lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng như X-quang bàn tay trái và cổ tay để kiểm tra sự trưởng thành xương còn nghiệm pháp kích thích GnRH chưa được thực hiện nhiều. Tuy nhiên, nghiệm pháp kích thích GnRH có thể giúp phân biệt những trẻ bị dậy thì sớm trung ương hay không nên chúng rất có giá trị.

Nghiệm pháp kích thích GnRH là nghiệm pháp dùng để chẩn đoán dậy thì sớm trung ương, được xem như tiêu chuẩn vàng giúp phát hiện sự hoạt động sớm của trục dưới đồi – tuyến yên – tuyến sinh dục ở các bệnh nhân dậy thì sớm trung ương. Bên cạnh đó, chúng còn là cơ sở để chẩn đoán phân biệt giữa dậy thì sớm trung ương và dậy thì sớm ngoại biên. Bình thường GnRH được kiểm soát và bài tiết theo nhịp ở thùy trước tuyến yên, điều hòa quá trình tiết hormon hướng sinh dục LH, FSH ổn định nồng độ theo từng thời kỳ của trẻ. Khi đưa nồng độ lên cao đột ngột không theo nhịp sẽ làm cho GnRH kích thích liên tục dẫn tới tăng tiết hormon hướng sinh dục và có thể đo được các giá trị này trong máu. Nghiệm pháp kích thích GnRH dương tính khi LH đỉnh đáp ứng tăng trên 5 IU/ L và là tiêu chuẩn để chẩn đoán dậy thì sớm ở trẻ.

Nếu bé đang gặp các vấn đề về tăng trưởng chiều cao và phát triển giới tính dậy thì, bạn nên đưa bé đến cơ sở y tế uy tín khám sớm để có sự can thiệp xử lý kịp thời. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City và Phòng khám chuyên sâu về Nội tiết Nhi – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park là những địa chỉ điều trị dậy thì sớm ở trẻ uy tín, chất lượng tại Việt Nam. Với chuyên môn sâu, nhiều kinh nghiệm giảng dạy, điều trị và trang bị hệ thống cơ sở vật chất hiện đại sẽ đem lại kết quả điều trị tối ưu, giúp trẻ phát triển bình thường theo đúng lứa tuổi.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!

Nguồn: Internet